Ο Εξώστης ρωτά, οι συγγραφείς απαντούν | Μιχάλης Κατσιγιάννης
1. Γιατί γράφετε;
Γράφω για να αλλοιωθώ και να αλλοιώσω, για να αναδείξω ότι μια ρευστή συνθήκη, όπως την περιέγραψαν εύστοχα οι Gilles Deleuze-Félix Guattari με την έννοια του «γίγνεσθαι», είναι απολύτως εφικτή.
2. Τι κάνετε όταν δεν γράφετε;
Δεν ξέρω αν συμβαίνει ποτέ αυτό.
3. Είστε πρωτίστως αναγνώστης/τρια ή συγγραφέας;
Αναγνώστης, προφανώς.
4. Τι διαβάζετε αυτό το διάστημα;
Για πολλοστή φορά, την ποιητική συλλογή Άκρα, του Γιάννη Λειβαδά και τον βομβιστή του Παρθενώνα, του Χρήστου Χρυσόπουλου.
5. Με ποιες προσωπικότητες της Λογοτεχνίας θα βγαίνατε για ποτό;
Με πάρα πολλές αλλά νομίζω ότι εν τέλει δεν θα επέλεγα καμία.
6. Ισχύει ακόμα ο «θάνατος του συγγραφέα» στην εποχή των social media;
Ο «θάνατος του συγγραφέα» του μεγάλου Roland Barthes πάντα ίσχυε, ακόμη και πριν διατυπωθεί. Στην εποχή των social media νομίζω ότι ισχύει πολύ πιο έντονα.
7. Γίνεται να βιοπορίζεσαι στην Ελλάδα μόνο από τη συγγραφή;
Αν ένας συγγραφέας δεν ασχολείται με την παραγωγή παραλογοτεχνίας, νομίζω πως όχι.
8. Διδάσκεται η γραφή;
Όσοι πιστεύουν κάτι τέτοιο (και είναι πολλοί) φοβάμαι ότι δεν έχουν ιδέα από λογοτεχνική γραφή. Εδώ, ίσως όλοι φέρνουμε κάποια ονόματα στο μυαλό μας. Θεωρώ αυτές τις απόψεις/επιδιώξεις επικίνδυνες για τη λογοτεχνία. Η γραφή είναι πολλαπλότητα, αναμέτρηση, πάθος και απώλεια – ως επί το πλείστον. Η γραφή συνδέεται καταγωγικά με τη ρήξη, την εξάντληση, τη διατάραξη του προσώπου και τον υβριδικό μετασχηματισμό των ερεθισμάτων, των εμπειριών και των δυνατοτήτων. Αυτό, δε δύναται να διδαχθεί, μόνο βιώνεται κι επιτελείται.
9. Ποιο θα ήταν το δικό σας «γράμμα σ’ ένα νέο ποιητή»;
Να διαβάζει πολύ και πολλά πριν γράψει και να συνεχίσει έτσι κι αφού γράψει. Να καταλάβει ότι η λογοτεχνία κινείται στη σφαίρα του αδύνατου, του προσεγγίσιμου, του αβέβαιου και όχι στη σιγουριά, στην όποια δογματική αντίληψη και στην επανάπαυση. Να διαβάζει και θεωρητικά κείμενα – θα γίνει πολύ καλύτερος γραφιάς έτσι. Να κάνει συνεχώς δοκιμές και να τις θεωρεί ανώτερες από το τελικό αποτέλεσμα. Να διακρίνει τις επιρροές του από τις προθέσεις και τις επιλογές του. Να γράφει συνεχώς αλλά όχι επί τούτου. Κι άλλα πολλά.
10. Η Λογοτεχνία είναι ενιαία ή επιδέχεται διακρίσεων;
Όπως έχω γράψει και σ’ ένα κείμενό μου, η λογοτεχνία είναι μία, ενιαία αδιαίρετη.
11. Υπάρχουν must read βιβλία; Ποια είναι για εσάς;
Υπάρχουν εννοείται αλλά πρέπει να διευκρινίζουμε κάθε φορά ότι αυτό που για μένα είναι must read για κάποιον άλλον μπορεί να είναι ένα τίποτα. Θέλω να πω, η όποια αξιολογική κρίση είναι καθαρά – και μόνο – υποκειμενική, δεν βασίζεται σε δήθεν οικουμενικές αξίες και αναλλοίωτα χαρακτηριστικά (όπως συμβαίνει και στα πάντα εξάλλου). Στον προσωπικό μου κατάλογο, υπάρχουν πάρα πολλά must read βιβλία που δεν προέρχονται όλα από τη λογοτεχνία μόνο φυσικά. Σημειώνω τα ακόλουθα: Ο πύργος, του Φραντς Κάφκα, Βενζίνη, του Γκρέγκορυ Κόρσο, Η τριλογία της Νέας Υόρκης, του Paul Auster, Ποιήματα, της Anne Sexton, Για τη γραφή, του Τσαρλς Μπουκόβσκι, Ο χώρος της λογοτεχνίας, του Maurice Blanchot, Καπιταλισμός και Σχιζοφρένεια 2. Χίλια Πλατώματα, των Gilles Deleuze-Félix Guattari.
12. Πώς είναι να γράφεις στον καιρό της πολιτικής ορθότητας;
Θεωρώ ότι η πολιτική ορθότητα δεν είναι κατά κύριο λόγο επιβαλλόμενη από τα πάνω αλλά αποτελεί αίτημα καταπιεσμένων ομάδων οι οποίες ζητούν να πάψει η κακοποίησή τους. Η γλώσσα, το γνωρίζουμε όλοι καλά αυτό, είναι ταυτόχρονα όπλο και πεδίο μάχης.
13. Γιατί οι Έλληνες γράφουν περισσότερο απ’ ό, τι διαβάζουν;
Πρόκειται για μελαγχολική κυρίως κατάσταση. Σε πολλούς πεζογράφους και ποιητές μπορείς να καταλάβεις από τα κείμενά τους ότι δεν διαβάζουν. Είναι πραγματικά θλιβερό να θέλεις να αποκαλείσαι συγγραφέας χωρίς να είσαι αναγνώστης. Είναι προβληματικό, αφύσικο και μάλλον, σημείο των καιρών. Η βασική διάσταση της λογοτεχνίας βρίσκεται στην ανάγνωση.
14. Πώς σας επηρεάζει η πολιτική επικαιρότητα;
Ποικιλοτρόπως. Και το αισθητικό έχει άμεση σχέση με το πολιτικό. Βρίσκονται εγγενώς σε διαλεκτική. Πάντως, είμαι αντίθετος σε μια στρατευμένη λογοτεχνία.
15. Η Λογοτεχνία, τελικά, σας έχει αλλάξει τη ζωή;
Ε, ναι.
Πρώτη δημοσίευση: Εξώστης - Πολιτισμός ελεύθερη σκέψη & έκφραση, 10 Νοεμβρίου 2025