Συνέντευξη της Δήμητρας Αγγέλου στον Μιχάλη Κατσιγιάννη
του Μιχάλη Κατσιγιάννη
Η Δήμητρα Αγγέλου
γεννήθηκε το 1984 στην Αθήνα. Ακολούθησε σπουδές Βιολογίας. Το 2013 εκδίδει την
πρώτη ποιητική της συλλογή «Στάζουν Μεσάνυχτα» εκδ. Μελάνι, για την οποία
τιμήθηκε με το βραβείο «Μαρία Πολυδούρη». Ακολουθούν οι συλλογές «Χέρια
Παλίρροιας» 2015 και «Σπασμένα Άλογα» 2017 από εκδόσεις Γαβριηλίδη. Οι τρεις
πρώτες αυτές εξαντλημένες συλλογές πλέον βρίσκονται στην συγκεντρωτική
«Ποιήματα» εκδ. Σμίλη 2022. Από τις εκδόσεις Σμίλη κυκλοφορούν επίσης οι
συλλογές «Ημερολόγια Μελισσιού» 2020, «Στόμα Βροχερό» 2023, «Η νόσος των
άστρων» και «Για όσους πήγανε αλλού να γεννηθούνε» 2025.
Στη συνέντευξη
που ακολουθεί η Δήμητρα Αγγέλου δίνει τις απαντήσεις της σχετικά με τη
λογοτεχνία και το έργο της. Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά την ποιήτρια για την
απόφασή της να μου παραχωρήσει τη συνέντευξη που παραθέτω εδώ. Τέλος, μία
επισήμανση προς τον αναγνώστη. Το κείμενο της παρακάτω συνέντευξης είναι
χρήσιμο να αναγνωστεί έχοντας πάντα στο νου ότι η συνέντευξη, ως εργαλείο,
γειώνει – με την αρνητική έννοια – το συζητούμενο αντικείμενο.
Γιατί
επέλεξες να ασχοληθείς με την ποίηση και πώς την αντιλαμβάνεσαι;
Άρχισα να γράφω από όταν έμαθα να
γράφω. Ό,τι ήταν αυτό που έγραφα τότε. Παραμύθια, φανταστικές συναντήσεις
κλασικών συνθετών, όνειρα, ημερολόγια, καταγραφές συναισθηματικών φορτίων. Από
τότε και δίχως να μου γίνεται αντιληπτό ο λόγος μου είχε μια ροπή στην αφαίρεση
και ίσως στον σουρεαλισμό. Ήταν, κι ελπίζω να μην κάνω κατάχρηση της έννοιας
εδώ, κάπως ποιητικός. Οπότε δεν μπορώ να πω ότι επέλεξα να ασχοληθώ με την
ποίηση. Προέκυψε με φυσικότητα και μια αναγκαιότητα και ποτέ δεν είδα την
ποίηση ακριβώς ως ασχολία. Θέλω να πω δεν ξυπνάω και λέω: τώρα θα ασχοληθώ με
την ποίηση ή κάτι τέτοιο. Όταν η ίδια βρει ρωγμές αναδύεται, συμβαίνει. Στο πώς
την αντιλαμβάνομαι δεν είμαι σίγουρη ότι μπορώ να απαντήσω. Περνάν απλώς από το
μυαλό μου λέξεις, όπως: θαύμα, αίνιγμα, απόκρυψη και αποκάλυψη μαζί, ζωή.
Από
πού και πώς αντλείς έμπνευση;
Απο παντού. Από το κέρινο φως στα
φύλλα των δέντρων τη νύχτα, από ένα γατάκι, από μια βόλτα, από την μουσική, από
έναν άνθρωπο, αλλά κι από το τίποτα. Ειδικά όταν φαινομενικά τίποτα δεν
συμβαίνει, από αυτήν την αδράνεια του χρόνου και της πραγματικότητας ξεπηδούν
συχνά πολλές εικόνες και συνειρμοί. Έμπνευση είναι φυσικά κι ο έρωτας, ο
θάνατος, ή μάλλον ο φόβος και η απειλή αυτού, η μοναξιά κτλ. Πώς αντλώ
έμπνευση; Αυτό δεν το καταλαβαίνω. Με το μαγικό φτυαράκι μου.
Ποια
η σχέση του βιώματος με τον ποιητικό (σου) λόγο;
Θεωρώ πως ο λόγος μου είναι σε
μεγάλο βαθμό σωματικός, αισθητηριακός, κατ’ επέκταση θα έλεγα πως μια
εφαλτήριος δύναμη έχει σχέση και με το βίωμα. Όταν γράφω συμμετέχω, δεν είμαι
παρατηρητής. Από την άλλη μπορώ να συμμετέχω και σε πολλά φανταστικά τοπία πέρα
των βιωμάτων μου, να υποφέρω από αυτά και να τα εκφράζω μέσω του λόγου. Θέλω να
πω ίσως πως τα βιώματα δεν έχουν αναγκαστικά «ιστορικό» χαρακτήρα, μπορούμε και
να τα επινοούμε εντός μας.
Ποιες
είναι οι πιο σημαντικές σου επιρροές (εντός κι εκτός λογοτεχνίας);
Επιρροές; Θα ήθελα να είμαι όσο πιο
συνοπτική γίνεται στην ερώτηση αυτήν. Θα έλεγα η μουσική σε μεγάλο βαθμό. Τώρα
εντός λογοτεχνίας, δεν ξέρω αν με έχουν επηρεάσει, αλλά βρέθηκαν στο δρόμο μου
σε σχετικά πρώιμη ηλικία κάποιοι άνθρωποι που με άγγιξαν πολύ. Ντοστογιέφσκι,
Πεσσόα, Σάμπατο, Μπέρνχαρντ, Ελύτης,
Πλαθ, Τζόυς Μανσούρ και δεν έχει νόημα να αραδιάζω ονόματα. Συγγένεια
μεγαλύτερη έχω αισθανθεί ωστόσο με τον Γιάννη Κοντραφούρη και την Μαργαρίτα
Καραπάνου.
Πώς
θα περιέγραφες την ποιητική σου εργασία;
Δεν θεωρώ εργασία την ποιητική
δημιουργία, όπως μάλλον άφησα να εννοηθεί και στην πρώτη μου απάντηση. Δεν
απαιτεί κατά την γνώμη μου τόσο τον κόπο, όσο την αναπνοή. Κι η ζωή μου νομίζω
είναι λίγο βιαστική, τρέχει και λαχανιάζει. Κι αυτό το λαχάνιασμα θα περιέγραφε
ίσως κι αυτό που ονομάζετε ποιητική εργασία. Αισθάνομαι κάπως σαν το παιδί που
παίζει κρυφτό και από ανυπομονησία βγαίνει μόνο από την κρυψώνα του.
Οι
εμπειρίες σου εκδηλώνονται άμεσα στη γραφή σου ή υφίστανται κάποια επεξεργασία;
Γενικά εκφράζομαι δίχως φίλτρα. Δεν
πιστεύω πως εκείνη την στιγμή υπάρχει «λογική» σκέψη και περιορισμός. Οπότε θα
έλεγα πως η αμεσότητα αυτή γίνεται αισθητή και στον αναγνώστη. Αναγνώστης αυτών
που γράφω, να πω εδώ, ότι είμαι κι εγώ η ίδια, καθώς όταν υπάρχει ο πυρετός δεν
υπάρχει καθαρή εικόνα και πρόσληψη. Κι εκεί έγκειται κι η ομορφιά. Φυσικά όταν
βλέπω τα κείμενα μετά την ώρα της δημιουργίας τους, συχνά τα επεξεργάζομαι,
αλλά όχι ιδιαίτερα. Τα προτιμώ πρωτογενή.
Θα
συμφωνούσες με τον όρο ‘εξομολογητική ποίηση’ για σένα;
Θα συμφωνούσα, δίχως όμως να
γνωρίζω σε ποιον εξομολογούμαι. Εξομολογείται κανείς διότι νιώθει ενοχές, κι
εγώ ενοχές νιώθω κυρίως απέναντι στον εαυτό μου. Οπότε ίσως να είναι μια ποίηση
που θέλει να εξομολογηθεί στον ίδιο της τον εαυτό. Κι επειδή όταν η ποίηση
μοιράζεται αποβάλει τον φορέα της, ναι, είναι μια ποίηση που μάλλον
εξομολογείται από τον άνθρωπο στον άνθρωπο εν γένει.
Πώς
βλέπεις την καθημερινότητα; Θα συμφωνούσες ότι πρόκειται για αναπόσπαστο μέρος
της ποίησης;
Λέμε καθημερινότητα και συνήθως
έχουμε μια γεύση θλίψης. Η καθημερινότητα όμως είναι η ζωή, είναι μια γιορτή
κομμένη και ραμμένη στα μέτρα των ημερών, του γραμμικού μας χρόνου. Από την
άποψη ότι είναι η ζωή και όσα συμβαίνουν μέσα σε αυτήν, είτε αποτυπώνεται
ξεκάθαρα στην ποίηση, είτε όχι, θεωρώ πως είναι αναπόσπαστο μέρος αυτής.
Μπορεί
η ποίηση να επιτελέσει αλλαγές στον άνθρωπο και στον κόσμο;
Προσωπικά όταν γράφω ή όταν διαβάζω
κάτι που με συγκινεί πολύ, βιώνω ένα είδος μεταμόρφωσης. Δεν έχω σχήμα, δεν
γνωρίζω ποιο όριο ανθρώπινο δεν μπορεί να ξεπεραστεί. Ο άνθρωπος δεν είναι παρά
ένα υποσύνολο του κόσμου. Αν μπορεί στον άνθρωπο, μπορεί και στον κόσμο. Κι αν
όχι να επιτελέσει αλλαγές, σίγουρα να τον εμπλουτίσει. Να ανοίξει τα μάτια του
προς την ζωή. Την όμορφη όψη της ζωής, αλλά κι αυτήν που ενέχει βία. Ίσως η
ποίηση να μας κάνει να βλέπουμε και να χωράμε περισσότερα από όσα υποθέταμε πως
θα μπορούσαμε.
Πώς
φαντάζεσαι το ποιητικό σου μέλλον;
Ω δεν έχω ιδέα. Τι να πω; Λαμπρό;
Νεκρό; Εγώ αισθάνομαι πως όσο ζω θα γράφω, τα υπόλοιπα θα τα κρίνουν άλλοι. Έπειτα
πάντα είχα μια δυσκολία να φανταστώ το μέλλον. Μια μελλοντική μου επιθυμία
ωστόσο θα ήταν η μετάφραση κάποιων ποιημάτων μου
Υπάρχει
λογοτεχνία σήμερα;
Έτσι πιστεύω. Απλώς τυχαίνει εγώ να
μην διαβάζω ιδιαίτερα σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία. Και χθες νομίζω το ίδιο
αναρωτιόμασταν. Και προχθές το ίδιο. Κι όχι μόνο για την λογοτεχνία, αλλά για
κάθε είδος τέχνης.
Πρώτη δημοσίευση: Ologramma.art - Culture | Art | Events, 13/10/2025