Για την ποιητική συλλογή «Ροή αέρα: Τετράδια χειρωνακτικής γραφής», του Γιώργου Βέλτσου
του Μιχάλη Κατσιγιάννη
Γράφω για τον Γιώργο Βέλτσο. Ευτυχία και αγωνία μαζί. Γιατί τι να γράψει κανείς για ένα τέρας του λόγου; Αναγκαστικά θα εγκλωβιστεί, θα χαθεί και θα πλήξει. Όμως, το μεγαλύτερο πρόβλημα αυτής της κατάστασης δεν βρίσκεται στη σφαίρα του προσωπικού, του ιδιωτικού, αλλά στο γεγονός ότι θα προκληθούν όλα αυτά, στο κείμενο, στο γράμμα, στη λέξη.
Ωστόσο, τώρα ξεφεύγω – αλλά για λίγο (όμως, πάλι ψευδαίσθηση) – απ’ αυτόν τον κίνδυνο διότι έχω να σκεφτώ και να μιλήσω επί ενός συγκεκριμένου θέματος, για την ποιητική συλλογή ‘Ροή αέρα: Τετράδια χειρωνακτικής γραφής’ (2024, εκδ. Πατάκη).
Στη συλλογή, διαβάζω τη συλλογή, δηλαδή το κείμενο (το κείμενο ως επιτελεστική πρακτική), τις επιστροφές του, τις διαρρήξεις και τις τομές του, τις αρνήσεις του, τις αποδοχές και τις συγκαταθέσεις του και προφανώς τους τρόπους ύπαρξης και δράσης που επιτελεί εντός των ποιητικών ρωγμών – και όχι των ρωγμών του ποιητικού κειμένου – ο ποιητής. Αυτό σημαίνει ότι παρατηρώ ένα είδος, όχι συνύπαρξης, αλλά συμβίωσης μεταξύ του ποιητικού υποκειμένου και του ποιητικού κειμένου.
Το πρώτο δεν είναι απλώς ο δημιουργός του δεύτερου (αν υποτεθεί ότι όντως ισχύει τελικά αυτή η μονοκατευθυντική – και παράλογη – σχέση), αλλά υφίσταται μια σχεσιακή διαλεκτική σε όλο της το βάθος: ποιητής και ποίημα, ποίημα και ποιητής, αλληλοκατασκευάζονται και αλληλοδιαρρηγνύονται, αλληλοσπαράσσονται και αλληλογκρεμίζονται, μπλέκονται δηλαδή σ’ ένα ατέρμονο υφαντό που δεν καταλήγει πουθενά, μόνο δημιουργεί α-παράλληλες σχέσεις.
Αυτή η σχεσιακότητα παραπέμπει στη συνολική εικόνα, στο κεντρικό πλάνο: ο ποιητής ζει από το ποίημα, από τη γραφή. Δεν πρόκειται δηλαδή για κάτι εξωτερικό απ’ αυτόν, για ένα μέσο εκπλήρωσης – έστω και ζωτικών σκοπών – αλλά για μία υβριδική ύπαρξη, απρόσωπη, μη διακριτή. Παραθέτω ενδεικτικά ένα ποίημα:
Meaning – Moaning (σελ. 69)
Όταν στο νόημα ακούγεται ο θρήνος
Μην πάει ο νους σου
Στα θανατερά
Γίνου ο ποιητής στα φανερά
Την επόμενη
Κι ο θόρυβος – ο ιεροεξεταστής που απομένει.
Δεν περιμένει το πουλί
Χτυπάει του ήχου την παγίδα
Στη λεωφόρο
Και το δρεπανηφόρο καταφθάνει
Αίματα ύστερα, γυαλιά, λέξεις συνάψανε το πουθενά.
Ο ποιητής πρέπει σίγουρα να ιδωθεί όχι ως τέτοιος αλλά ούτε και ως γραφιάς. Τότε, πώς; Πρέπει να ιδωθεί ως δυνατότητα της γραφής, ως η ίδια η επιτέλεσή της. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Με πιο απλά λόγια, δεν είναι ότι η γραφή κατέχει απλώς μια σημαντική θέση στις ποιητικές προθέσεις του Βέλτσου, αλλά μάλλον ισχύει το αντίθετο: «Κι από τις δυο πλευρές λευκή σελίδα/Ανάγκη να γράψω πάλι/πάλι να εξαπατηθώ» (σελ. 29).
Κλείνοντας, θα πω ότι η ποιητική συλλογή του Γιώργου Βέλτσου, ‘Ροή αέρα: Τετράδια χειρωνακτικής γραφής’, μου κάνει ό,τι και όλοι οι σοβαρά δημιουργικοί και παραγωγικοί ποιητές. Δηλαδή, τη διαβάζω και τη μελετώ συγκρατημένος, τρεμάμενος, με φειδώ και προσοχή. Γιατί; Επειδή την αναγνωρίζω ως ανεξάντλητη, πολυλειτουργική και – με πολλούς τρόπους – βαθιά.
Η εν λόγω συλλογή, κομίζει στην ελληνική ποίηση, ένα σημαντικό και κρίσιμο «βοήθημα», που δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο ή/και να μείνει μόνο διαβασμένο – ωστόσο, βάσιμα φοβάμαι, ότι τέτοιες δημιουργίες δεν μπορούν να γίνουν εύκολα ανεκτές και αποδεκτές από την ελληνική (λογοτεχνική και μη) πραγματικότητα.
Δεν ξέρω αν είπα κάτι για την ποίηση του Γιώργου Βέλτσου, αλλά κάτι είπα.
Πρώτη δημοσίευση: Ποιείν - Επιθεώρηση Ποιητικής Τέχνης, 22 Δεκεμβρίου 2025